Fretki, króliki, gryzonie i inne małe ssaki… Zaliczane są do zwierząt egzotycznych, jednak obecnie już nie tak bardzo egzotyczne. Coraz bardziej popularne jako zwierzęta domowe a tym samym są częściej widziane w lecznicach weterynaryjnych.
Jednak fretka to nie mały kot, a królik i świnka morska (a właściwie kawia domowa) znacznie się od siebie różnią. Każdy z tych gatunków wymaga specjalistycznej wiedzy i opieki wykwalifikowanego lekarza.
Fretka domowa (Mutela putorius furo) należy do rodziny łasicowatych, jest więc mięsożercą. Dieta fretki w naturze opiera się na całych, drobnych ofiarach, a więc dieta whole prey bądź BARF są najbliższe naturalnemu sposobowi odżywiania. Jednak trzeba pamiętać o prawidłowym zbilansowaniu takiej diety! Jeżeli właściciel nie jest w stanie stosować takiego sposobu odżywiania to do dyspozycji pozostają gotowe, zbilansowane karmy mokre oraz suche dla fretek. Trzeba pamiętać aby ilość węglowodanów w diecie była niewielka. Zbyt duża ich ilość może powodować kamień nazębny, kamicę moczową i niedobory niektórych aminokwasów.
Fretki domowe są bardzo towarzyskie, lubią zabawę z człowiekiem i z innymi osobnikami. Należy pamiętać o bezpiecznych dla nich zabawkach, ponieważ lubią gryźć i połykać różne niejadalne przedmioty (uwielbiają gryźć gumę i piankę), co często może mieć groźne w skutkach konsekwencje (zaaspirowanie ciała obcego do górnych lub dolnych dróg oddechowych, niedrożność przewodu pokarmowego). Warto wzbogacić ich środowisko o miejsca w których mogą “wykopać” jamę i się schować, biegać w tunelach, wspinać się czy nawet bawić się w wodzie. Fretkę można wytresować i nauczyć korzystania z kuwety.
Długość życia fretki to 5-11 lat. Żeby fretka żyła z Państwem jak najdłużej należy dbać o jej zdrowie 🙂 Do najczęstszych fretkowych chorób należą: kamień nazębny, zapalenie żołądka na tle Helicobacter mustelae, ciała obce w przewodzie pokarmowym, kariomiopatia przerostowa, grypa, nadczynność kory nadnerczy, insulinoma, chłoniaki, inwazje pasożytnicze, choroby wirusowe. Większości z tych chorób można uniknąć lub wykryć na wczesnych etapie dzięki profilaktyce (szczepienia ochronne przeciw nosówce i wściekliźnie, odrobaczanie, ochrona przeciw kleszczom, implant) oraz badaniom kontrolnym (badanie lekarskie, badanie krwi, badanie kału, badanie USG jamy brzusznej, echo serca).
Aby fretka mogła podróżować z Państwem po świecie należy wyrobić jej paszport.
Królik domowy (Oryctolagus cuniculus) należy do rzędu zajęczaków, a nie gryzoni jak mogłoby się wydawać. To co odróżnia zajęczaki od gryzoni to przede wszystkim druga para siekaczy szczęki, które znajdują się tuż za wydatnymi przednimi siekaczami, ponadto zajęczaki rozdrabniają pokarm okrężnymi ruchami żuchwy, a gryzonie wykonują ruch przód-tył. Króliki są bezwzględnymi roślinożercami! W ich diecie powinno znaleźć się siano i suszone zioła podawane bez limitu oraz w sezonie “zielonym” jak największa ilość zieleniny (o ile Wasze zwierzę dobrze ją toleruje), zielone i białe warzywa 1x dziennie oraz sporadycznie słodkie warzywa i owoce, świeże i suszone, a także jednorodny granulat lub ekstrudat w małej ilości jako dodatek a nie podstawa diety.
Królikom najlepiej żyje się w stadzie. Zwierzęta te potrzebują codziennej, dużej dawki ruchu. Warto urozmaicić ich otoczenie o kartony, tunele, miejsca w których mogą się schować. Należy pamiętać aby odpowiednio zabezpieczyć wybieg – pochować kable, zabezpieczyć przed trującymi roślinami doniczkowymi.
Króliki żyją 8-12 lat. Najczęstsze choroby: choroba stomatologiczna, zapalenie dróg oddechowych na tle bakterii m.in. Pasteurella multocida, zapalenie ucha środkowego lub wewnętrznego, Encephalitozoon cuniculi, ostre rozszerzenie żołądka, kamienie moczowe, kokcydioza, pododermatitis, choroby wirusowe.
Raz w roku warto zaszczepić swojego królika na 3 choroby wirusowe: myksomatoza, pomór typ I oraz pomór typ II. Szczepienie powinno być poprzedzone badaniem kału oraz badaniem lekarskim. Wskazane jest również kontrolne badanie krwi, badanie USG jamy brzusznej oraz klatki piersiowej, szczególnie u starszych zwierząt. Do profilaktyki zaliczamy również kastracje samców i samic.
Kawia domowa (Cavia porcellus), znana również jako świnka morska, jest zaliczana do gryzoni roślinożernych. Żyją 6-8 lat. Kawie są zwierzętami społecznymi i nie powinny być trzymane pojedynczo. Zaleca się utrzymanie minimum dwóch kawii w klatce o minimalnym wymiarze 120×60 cm. Jako podłoże zaleca się pellet drzewny pokryty grubą warstwą odpylonych trocin lub materiałem typu drybed. Dieta powinna być oparta na dobrym jakościowo sianie, suszonych ziołach, zieleninie, wzbogacona o warzywa i granulat bezzbożowy. Najczęstsze choroby kawii domowych: choroba stomatologiczna, rozszerzenie i skręt żołądka, zapalenie płuc, kamica moczowa, zapalenie pęcherza, cysty jajnikowe u samic, grzybica skóry, pasożyty skórne, pododermatitis, niedobór witaminy C, zapalenie ucha środkowego i/lub wewnętrznego, nadczynność tarczycy, chłoniak.
W kawii domowych nie ma szczepień ochronnych. Warto mimo wszystko przynajmniej raz w roku wykonać pełne badanie kliniczne wraz z badaniem krwi oraz badaniem kału.
Szynszyla (Chinchilla lanigera) jest gryzoniem roślinożernym. W środowisku naturalnym żyje w chłodnych temperaturach, mieszka w norach, nie hibernuje, jest świetnie przystosowana do biegania, lubi kąpiele w piasku i jest zwierzęciem stadnym. Okrywa włosowa szynszyli jest miękka i bardzo gęsta. Wyróżniamy co najmniej 9 ubarwień. Szynszyle żyją 10-15 lat, ale mogą dożyć nawet do ponad 20! Zwierzęta te są bardzo aktywne i potrzebują dużej przestrzeni, najlepiej kilkupoziomowej klatki, w której mógłyby się wspinać i skakać. Należy im zapewnić wybiegi poza klatką, kołowrotek oraz kąpiele w specjalnym piasku. To zwierzęta o nocnym trybie życia, należy im zapewnić miejsca w których mogą się schować w ciągu dnia. Domowe szynszyle należy utrzymywać na wysoko włóknistej diecie złożonej z siana i suszonych ziół, w ramach urozmaicenia diety można podawać bezzbożowy granulat, patyki, suszone kwiaty czy warzywa.
Ich siekacze mają odcień żółtopomarańczowy, związane jest to z odkładaniem się soli żelaza w szkliwie. Jeżeli zęby Waszej szynszyli są żółtawe lub wręcz białe może to świadczyć o problemach stomatologicznych i/lub z niedoborami.
Najczęstsze choroby szynszyli: choroba stomatologiczna, stłuszczenie wątroby, giardioza, choroby kardiologiczne, pierścienie z futra na penisie, udar cieplny, grzybice skóry, pododermatitis.
Koszatniczka (Octodon degus) należy do gryzoni roślinożernych. Zwierzęta stadne, o dziennym trybie życia. Mogą dożyć 5-8 lat. Szybko dostosowują się do nowych warunków i łatwe w utrzymaniu. Minimalna wielkość klatki dla dwóch osobników to 70x70x45 cm. Warto urozmaicić otoczenie o kołowrotki, liny, gałązki drzew owocowych z liśćmi oraz pudełka do kąpieli z piaskiem. Dieta: liście drzew, kora, łodygi, kwiaty, siano. Koszatnice są bardzo podatne na cukrzycę, dlatego podawanie im słodkich pokarmów jest przeciwwskazane.
Najczęstsze schorzenia: cukrzyca, choroba stomatologiczna, stłuszczenie wątroby, oskórowanie ogona (najczęstsza konsekwencja nieprawidłowego trzymania).
Chomik. Wśród tych gryzoni wyróżniamy różne gatunki chomików – chomik syryjski, chomik dżungarski, chomik Campbella, chomik Roborowskiego, chomik chiński. Chomiki są zwierzętami z natury nocnymi. Nie są to zwierzęta stadne – trzymanie z innym chomikiem może skutkować agresją. Chomika najlepiej utrzymywać na podłożu w którym mogą się zakopać (odpylone trociny, wiórki celulozowe, ściółka z konopi). Należy im zapewnić zbilansowaną dietę, najlepiej karmy peletowe przeznaczone dla tego gatunku. Dietę można urozmaicić o niewielkie ilości świeżych warzyw, owoców czy owadów.
Spośród wszystkich gryzoni chomiki są najmniej odporne na choroby. Długość życia chomika to 18-36 miesięcy.
Chomiki charakteryzują się dużymi torbami policzkowymi, które służą im do transportowania pożywienia, ściółki, a czasem też młodych. U chomików syryjskich występują charakterystyczne gruczoły biodrowe (ciemnobrązowe łaty obustronnie wzdłuż okolicy lędźwiowej), które mogą być mylone z zmianami nowotworowymi skóry. U chomików karłowatych gruczoł łojowy znajduje się na brzuchu. U chomików dżungarskich dodatkowe gruczoły zapachowe znajdują się w kącikach ust.
Najczęstsze choroby: przerost siekaczy, wypadnięcie worka policzkowego, choroby jelit, cysty wątrobowe, amyloidoza nerek, ropomacicze, guzy gruczołu mlekowego, nadczynność kory nadnerczy, chłoniaki, pasożyty skórne, złamania kości kończyn, zapalenie gruczołów Meiboma.
Myszoskoczek lub inaczej suwak mongolski (Meriones unguiculatus) jest zwierzęciem stadnym, ale bardzo mocno terytorialnym – jest to ważne w przypadku łączenia nowych osobników. Długość życia myszoskoczka to 3-5 lat. Zwierzęta te zaadoptowały się do życia w środowisku pustynnym – pobierają niewielkie ilości wody. Należy im zapewnić zbilansowaną dietę, najlepiej karmy peletowe przeznaczone dla tego gatunku.
Myszoskoczki muszą mieć dostęp do kąpieli piaskowych.
Należy pamiętać aby nie łapać myszoskoczka za ogon – może dojść do oskórowania ogona, a w konsekwencji tego do amputacji.
Najczęstsze choroby: problemy skórne, stany zapalne lub nowotwory gruczołu zapachowego, choroba Tyzzera, napady padaczkowe, guzy skórne.
Szczur i myszy to gryzonie wszystkożerne i prowadzące nocny tryb życia. Zwierzęta te są bardzo społeczne i potrzebują towarzystwa swojego gatunku.
Szczury to bardzo inteligentne zwierzęta, można je wytrenować, aby wykonywały rożne sztuczki.
Klatki dla tych gryzoni należy odpowiednio zabezpieczyć, aby zwierzęta nie mogły uciec. Ważna jest dobra wentylacja klatki oraz zachowanie czystości ze względu na częste choroby układu oddechowego. Należy zadbać również o bogate środowisko, które zapewnia stymulację umysłową.
Mieszanki ziaren są popularne jako metoda żywienia gryzoni, jednak to gotowe, zbilansowane karmy są najlepszym modelem żywienia.
Gruczoły Hardera zlokalizowane za gałką oczną produkują wydzielinę zawierającą lipidy i porfiryny. Wydzielina ta nadaje łzom czerwony kolor. W sytuacjach stresowych oraz w przebiegu różnych chorób wydzielanie łez może być zwiększone i błędnie zinterpretowane jako krwawienie z jamy nosowej i/lub z oczu.
Najczęstsze choroby: choroby układu oddechowego na tle wirusowym oraz Mycoplasma pulmonis, myszy mają bardzo częste problemy skórne, nowotwory (najczęściej guzy gruczołów sutkowych), inwazje pasożytnicze.
Szczury i myszy są potencjalnym źródłem chorób przenoszonych na ludzi (zoonozy).
Jeż pigmejski (Atelerix albiventris) pochodzi z sawann i stepów środkowej i wschodniej Afryki. Występuje wiele różnych odmian kolorystycznych. Zwierzęta nocne, żyjące samotnie. Jeże mają bardzo dobrze rozwinięty węch i słuch, wydają z siebie szereg różnych dźwięków. Występuje u nich charakterystyczne zachowanie nazywane opluwaniem lub namaszczaniem, najprawdopodobniej w ten sposób nadają sobie oraz otoczeniu nowy zapach. Jeże są bardzo aktywnymi zwierzętami i powinny mieć jak największą klatkę. Klatka powinna być dobrze zabezpieczona przed ucieczką. Niezbędnym wyposażeniem klatki jest kryjówka. Podłoże powinno być miękkie, chłonne i grube. W klatce warto umieścić kołowrotek, rolki papierowe, wanienki do pływania czy inne bezpieczne dla nich zabawki. Podstawą diety jeży utrzymywanych w domu jest karma dla owadożerców lub konkretnie dla jeży, alternatywą jest wysokomięsna karma dla kotów. Dietę można wzbogacić o gotowane mięso, jajka, różne warzywa oraz bęzkręgowce.
Średni wiek życia jeża to 4-6 lat. Brak profilaktycznych szczepień. Wskazane regularne badanie kału.
Najczęstsze choroby: otyłość, choroby przyzębia, owrzodzenie rogówki, kardiomiopatia, zapalenia jelit na tle Salmonella, pasożyty skórne i jelitowe, stłuszczenie wątroby, urazy kończyn, zespół chwiejności jeża, nowotwory
Szanowni Państwo! Jeżeli jesteście właścicielami któregokolwiek z wymienionych zwierząt, wiecie jak wyjątkowe, ale również specyficzne są to zwierzęta. O ile fretka czy jeż dość szybko pokażą objawy choroby, o tyle pozostałe gatunki te objawy bardzo długo ukrywają. Związane jest to z ich naturą, bowiem są to ofiary i jak najdłużej nie pokazują drapieżnikom że coś im dolega, że są łatwym celem do złapania. Obserwujcie swoje zwierzęta i jakiekolwiek odchylenie w zachowaniu zgłaszajcie swojemu lekarzowi weterynarii! Czas gra bardzo ważną rolę.
PRZYGOTOWANIE DO ZABIEGÓW
– głodówkę stosujemy u fretki i jeża, max 4-6 godzin bez jedzenia i picia
– NIE STOSUJEMY głodówki u królika, świnki morskiej, szynszyli, koszatniczki, myszy i szczurów
– Wskazane badania przed zabiegiem: badanie krwi (morfologia, biochemia), u starszych zwierząt
(królik powyżej 6 lat, świnka powyżej 4 lat, fretka powyżej 6 lat) wskazane badanie echokardiograficzne serca oraz inne badania jeśli lekarz uzna je za stosowane
– Po zabiegu wszyscy roślinożercy powinni mieć od razu dostęp do świeżej wody oraz jedzenia (siano, suszone zioła) oraz trzeba pilnie obserwować ilość spożywanego jedzenia oraz ilość wydalanego kału – Wszelkie odchylenia powinny być natychmiast zgłaszane
Lek. wet. Yuliya Zaharodnaya